2017/12/10
پنج شنبه گذشته مورخ 16 آذرماه از اثر ارزشمند دنی رودریک به نام قوانین اقتصادی که از سوی انتشارات نهادگرا وابسته به موسسه مطالعات دین و اقتصاد رو نمایی شد . در این جلسه خانم دکتر سمیه جعفری مترجم این کتاب به بیان دلایل و ویژگی های این کتاب اشاره داشته و پس از آن آقای دکتر حسین رجب پور ارزیابی خود را از این کتاب تشریح کردند.
مشروح سخنان ایشان در پی می آید.
دراین نشست خانم دکتر سمیه جعفری بعنوان مترجم این کتاب گفت: اینکه یکی از نکات جالب این کتاب نگاه نقدگرایانه نویسنده کتاب است.
وی با بیان اینکه دنی رودریک یک اقتصاددان ترک تبار است که سال ۱۹۸۵ برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت،گفت: تخصص او تجارت بین الملل، اقتصاد سیاسی و توسعه اقتصادی است و در تمام کتاب هایی که از ایشان به زبان فارسی ترجمه شده است نگاه نقدگرایانه دارند.
جعفری ادامه داد: نویسنده این کتاب براین باور است که ما نمی توانیم یک مدل جهان شمول از اقتصاد ارائه دهیم و تمام اقتصادها را به واسطه یک مدل تبدیل به اقتصاد سرمایه گذاری با رویکرد بازارمحور کنیم.
وی خاطرنشان کرد: نویسنده این کتاب نمی خواهد اقتصاد را نقد کند زیرا اقتصاد هم موارد زیادی برای نقد کردن دارد و هم برای ستایش.
جعفری ادامه داد: نویسنده این کتاب می گوید دوستان و همکاران من نگاهی داشتند که انگار اقتصاددان ها پدیده های اجتماعی را ساده و بدون وابستگی به علوم دیگر می دانند و اصلا به نقش علوم دیگر در اقتصاددان توجه نمی کنند.
وی افزود: اگر به آثار این نویسنده توجه کنید بیشتر آمارو ریاضیات را می بینید که مدل های آنان اقتصادی شده است.
جعفری با تاکید براینکه نگاه نقادانه به اقتصاددانان دارند، گفت: او معتقد است مدل ها خوب هستند اما اقتصاددانانی که فکر می کنند همه کارها با مدل های آنان پیش می رود باید مورد نقد قرار گیرند.
جعفری ادامه داد: دنی رودریک می گوید غیر اقتصادی ها از اقتصاد فقط بازارها، عقلانیت و رفتارخودخواهانه را می شناسند .
وی خاطرنشان کرد: دراین کتاب در مورد مدل ها توصیحاتی ارائه شده و سپس اقتصاددانان مورد نقد قرار گرفته اند.
جعفری خاطرنشان کرد: نویسنده در مقدمه این کتاب به جنگ جهانی دوم اشاره می کند که وزیر خزانه داری آمریکا یک نظام مشترکی را طراحی می کند و به واسطه شرایطی که در آن قرار می گیرند مدل های مختلف اقتصادی را نیز اجرا می کنند که به همین دلیل در اقتصادهای پیشرفته واقتصادهای در حال رشد موقعیت های خوبی ایجاد می شود اما این روند تا ۱۹۷۰ ادامه پیدا می کند و پس از آن وقتی که سفته بازی سرمایه وارد بازی می شود تمام معادلات به هم می ریزد.
وی افزود: دنی رودریک جهانی سازی سرمایه و بازارهای مالی را مورد نقد قرار می دهد و با آن مخالف است.
جعفری ادامه داد: نویسنده این کتاب می گوید اقتصاد علمی است که از طریق مدل سازی در آن می توان بسیاری از مشکلات عمومی جامعه را حل کرد بعنوان مثال در بررسی مساله فقر در کشور به این نتیجه می رسیم که با اجرای هدفمندسازی یارانه ها نمی توانیم فقر را کاهش دهیم اما برنامه هایی درکشورهای آمریکای لاتین اجرا شده است که بجای کاهش فقر تمرکز می کنند بر اینکه این پول را جهت سرمایه گذاری در بخش بهداشت و درمان و… در اختیار مادرهای خانواده قرار دهند.
وی ادامه داد: مدل ها هم می توانند نقطه قوت اقتصاد باشند و هم پاشنه آشیل آن و اگر آگاهانه انتخاب شوند می توانند منبع غرور باشند اما اگر به اشتباه انتخاب شوند خطاهای سیاستگذاری گران بهایی را به همراه دارند.
در ادامه حسین رجب‌پور کارشناس اقتصاد توسعه در خصوص ویژگی‌های کتاب قوانین اقتصادی گفت: در این جلسه برای فهم بهتر موضوع به یکی از فصل های مهم این کتاب می پردازیم، در فصل ششم این کتاب "دنی رودریک" چند نقدی را که به اقتصاد و اقتصاددانان وارد رد شده را بیان می کند و در ادامه به دنبال پاسخ دادن به آن است. یکی از این نقدها این است که مدلهای اقتصادی ساده و انتزاعی است و جهان واقعی را مورد توجه قرار نمی دهند، نویسنده کتاب در پاسخ می گوید ساده بودن فروض در اقتصاد یک اشکال نیست بلکه یک ویژگی است و کمک می کند که اصلی ترین متغیر ها را ببینیم.
وی ادامه داد: دومین نقد این است که فروضی که اقتصادانان در این ساده کردن ها به کار می برند، فروض غیر واقعی است. در پاسخ
دنی رودریک می گوید اینکه فروض شما غیر وافعی باشد یک ویژگی است که به شما این اجازه را می دهد که روی مسائل اصلی تمرکز کنید.
رجب‌پور با اشاره به رویکرد فریدمن، گفت: مهم نیست این فروض شما چقدر غیر واقعی باشد مهم این است پیش بینی ها چقدر کاربردی هستند.
وی ادامه داد: به اعتقاد نوسنده کتاب در هر نظریه ای یک سری فروض بحرانی و بنیادی هستند که تعیین کننده بودن مدل به آن ستگی دارد و باید میان واقع گرایی و ابزارگرای یک مرزی وجود داشته باشد.
وی افزود: نقد بعدی که به اقتصاددانان وارد می شود این است که مدل سازی آنها غیر اجتماعی است، در جواب می توان گفت که در واقع اقتصاد یک علم راکد نیست و این مدلها می تواند بسط پیدا کنند و این موارد را در خود جای دهند و این مدلها می تواند بحث اجتماعی را دربر بگیرند به شرطی که اقتصاددانان علم خود را فیزیک اجتماعی نبینند و قائل به این باشند که مدلها مشهود و محدود است.
وی ادامه داد: اقتصاددانان تمایل دارند در همه موارد راهکارهای بازار دوست را توصیه کنند، یعنی گرایش ایدئولوژیکی در توصیه های سیاستی دارند و تمایل دارند بازار را به سیاستگذار ها توصیه کنند. نویسنده کتاب یک تمایزی بین اقتصاددانان عمومی و اقتصاددانان آکادمیک قائل می شود و می گوید اقتصاددانانی که در بخش عمومی فعالیت می کنند از ظرافت های علمی خود را جدا می کنند.
رجب پور با اشاره به آزمون ناپذیری گزاره ها گفت: این نقد به اقتصاددانان وارد شده که نتایج مدلها چندان آزمون نمی شود، بنا به دلایل روش شناختی "دنی رودریک" در پاسخ این نقد می گوید این مدلها است که در اقتصاد با هم رقابت می کنند و همدیگر را نقد می کنند و مدلهای جدید مدلهای قدیمی را از بین می برد و می توان گفت مدلها اقتصادی در شرایط خاص همان دوره و زمان ارائه شده اند و موارد جدید را می توان با مدل خاص و متفاوت آن توضیح دهیم.
وی ادامه داد: نقد بعدی این است که می گویند اقتصاددانان در پیش بینی ناتوان هستند، "دنی رودریک" در کتاب قوانین اقتصادی می گوید ما باید انطباق خارجی با مدلهای خود را مورد توجه قرار دهیم و با شناخت محدودیت ها می توان به پیش بینی های درست دست یافت.
وی اضافه کرد: رودریک در بحث ارزشها بیان می کند که اقتصاد آمیخته با گرایش های ارزشی است و بازار ارزش های خود را به وجود می آورد.
این اقتصاددان ادامه داد: رویکرد دیگر این است اقتصاددانان گرایش ایدئولوژیک دارند و از یک روش برای تحلیل استفاده می کنند ولی نگاه "رودریک" این است که قائل به کثرت روش شناختی نیست و قائل به کثرت نتایج است.
وی افزود: در نظریات مختلف مدلها در طول زمان باهم وارد جدال علمی شده و در طول زمان اصلاح می شوند، اما در بحث های روش شناختی وقتی که تفاوتهای راجع به هسته سخت نظریات است آنجا چندان گفتگو تاثیرگذار نیست و آزمون تاریخی تعیین کننده است.
وی در پایان گفت: وقتی اقتصاددانان از که محیط علمی وارد محیط سیاستگذاری عمومی می شوند، توصیه های آنها محدودتر می شود و چندان وارد مسائل ظریف علمی نمی شوند.
منبع: روزنامه عصر اقتصاد