مهرانگیز شعاع کاظمی عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه الزهرا: از مهمترین مواردی که در کشور ما سلامت روان افراد را بهم می ریزد، نارضایتی از شغل است.

نشستی با موضوع «سلامت روان و سلسله مراتب نیازهای زیستی_روانی» در موسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار گردید، دکتر فرشاد مومنی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در ابتدای این نشست به سخنرانی پرداخت 

در بخش دیگری از این نشست، مهرانگیز شعاع کاظمی عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه الزهرا در این نشست به تشریح تعاریف سلامت روان شهروندان پرداخت و گفت: تعریفی که سازمان بهداشت جهانی از سلامت روان می دهد، این است که سلامت روان به معنای عدم بیماری جسمی و روانی نیست و ویژگی های مهم تری دارد. اولین مولفه سلامت روان«خوب بودن ذهنی»  یا بهزیستی ذهنی به عنوان مهم ترین ویژگی یک انسان در دارا بودن سلامت روان شناخته می شود یعنی فرد باید از یک ظرفیت ذهنی خوبی برخوردار باشد. دومین ویژگی سلامت روان این است که خودکارآمدی در انسان ها دیده شود یعنی فرد خود را انسان مفیدی بداند. اگر به فرد اجازه بروز و  نشان دادن خود داده شود می توان این خودکارامدی را در او را ببینیم. ما در خیلی از سازمان ها افراد توانمندی داریم که دپرس هستند که خیلی

ویژگی بعدی سلامت روان، استقلال و خودمختاری فرد است. یعنی فرد می داند باید چکار کند و خیلی مهم نیست کجا قرار گرفته است. در دوره کرونا این مورد در دورکاری افراد قابل مشاهده بود. این افراد ثابت کردند که ما به کارکنان بسیار نیاز نداریم. 

وی افزود: یکی از مواردی که در کشور ما سلامت روان افراد را بهم می ریزد، نارضایتی از شغل است. وقتی تعامل خوبی در بین افراد شکل نمی گیرد یعنی سلامت روان از یک فرد و مجموعه آن گرفته شده است. یکی از بیماری های شایع در نبود سلامت روان، بیماری افسردگی است و در جامعه ما هم بسیار دیده می شود. ما در جامعه داریم مرتبا مشاهده می کنیم یک سرقت های عجیبی شکل می گیرد مثلا فرد نان می دزدد. جای تاسف است که بیشتر میوه فروشان میوه های پوسیده بیشتری برای فروش دارند. این مسائل ارزشمندی افراد را ازبین می‌برد. همبستگی بین نسلی یکی دیگر از مولفه های سلامت روان است. شاید هنوز هم برای ما سخت باشد که یکی از اقوام مانند پدربزرگ و مادربزرگ را از دست بدهیم اما برای نوجوانان ما تعامل با پدر و مادر هم سخت شده است. وقتی این موارد بین محیط خانواده اتفاق میفتند نمی توانیم بگوییم این خانواده، سلامت روان دارد. 

شعاع کاظمی با بیان اینکه فرد سالم کسی است که نیازهای اساسی وی رفع شده باشد، گفت: اولین سطح هرم مازلو، نیازهای بنیادی فیزیولوژیکی است.  اینکه گاها دیده می شود که برخی فروشگاه از ترس کرونا یا گرانی خالی می شوند، حاکی از اهمیت این نیاز ها است. مازلو معتقد است که بعد از تامین نیازهای سطح اول و دوم، به مرحله احساس ارزشمندی می رسد. وقتی کسی دست به سرقت می زند می گوید من جایی در جامعه ندارم. ریشه این مسائل در تعلیم و تربیتی است که می توانست در خانواده شکل بگیرد و رخ نداد اما وقتی خانواده به سیستم آموزشی اعتماد کرد ما باید به بهترین شکل این وظیفه را انجام دهیم چون ما در خلقت کسی با ضریب هوشی صفر نداریم. کسانی هستند که باید مورد حمایت قرار بگیرند اما افراد دیگر اگر مورد توجه قرار نگیرند و جامعه به آنها بها نداند ممکن است به یک بزهکار تبدیل شوند. کسانی که بعد از زورگیری، خفت گیری و ...  توسط پلیس دستگیر می شوند می گویند من کجای این جامعه جای دارم؟ خانه دارم؟ شغل دارم؟ ریشه این مسائل چیست؟ می توانست آموزش این افراد در خانه شکل بگیرد که بنا بر دلایلی نمی شود اما باید آموزش اینها در مدرسه و ... به شکل خوب صورت بگیرد. کسانی هم هستند که رنج تحصیل را به دوش کشیده اند اما جامعه امکانی در اختیار اینها قرار نداده است. پس نیاز است به ارزشمندی افراد بها داده شود.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: راجرز می گوید انسان موجودی اجتماعی، پیش رونده و مثبت است. به همین خاطر تعریف او از فرد سالم، فردی است که از تجارب زمانش آگاه است و از آن استفاده می کند. در آگهی های استخدام گفته می شود که فرد باید با تجربه باشد. دانشجو از کجا باید تجربه کسب کرده باشد؟ با این کارها ما این جوانان را مریض می کنیم. از سوی دیگر می بینیم تمایل به یادگیری دائم دیده نمی شود. بسیاری از دانشجوها در کلاس ها کتبی را می خوانند که مربوط به 35 سال پیش است. یعنی همکاران ما کتاب نمی خوانند و کتاب جدید معرفی نمی کنند. یک انسان با سلامت روان، کسی است که به ارگانیسم خود اعتماد کند یعنی فرد می گوید اگر جامعه به ما فرصت نداد یک فرصت دیگر مهیا می کنیم اما متاسفانه ما می بینیم که وقتی افراد پس زده میشوند، منزوی و افسرده می شوند. 

شعاع کاظمی در پایان به بیان چند توصیه برای بالا بردن سلامت روان پرداخت گفت: افراد باید واقعیت وجودی خود را بپذیرند و با همین چیزی که هستند می توانند بهترین باشند. مورد دیگر چگونگی جلب حمایت های اجتماعی است. گاهی اوقات ما منتظر هستیم کسانی بیایند و به ما کمک کنند اما باید دید که چگونه می توان با مشورت و بهره گیری از افراد به ارتقای سلامت خود بپردازیم.