حجت الاسلام محمد رضا یوسفی؛ استاد دانشگاه مفید قم : امنیت، عدالت و رفاه، سه نیاز اساسی جوامع بشری

جوامع انسانی بدون در نظر گرفتن دین و مذهبشان، زبان و نژاد و فرهنگشان و مانند آن؛ نیازهای مشترکی دارند. این.نیازها را می توان نیازهای اصلی، اولیه و یا پایه ای جوامع بشری دانست. 

🔹 اولین این نیازها، امنیت است. امنیت به معنای آرامش، احساس خطر نکردن و اضطراب نداشتن است. در حوزه اجتماعی وقتی جامعه امنیت دارد که جان، مال و آبروی آنان مورد تعرض قرار نگیرد. امروزه با پیشرفت جوامع، مصادیقی از امنیت مانند امنیت اقتصادی، امنیت سرمایه گذاری، امنیت پس از بیان نیز اهمیت شگرفی یافته اند. بدون امنیت، اقتصاد و فرهنگ جامعه پیشرفت نخواهد کرد.
🔹 دومین نیاز پایه ای جوامع بشری، عدالت است. در بعد اقتصادی، عدالت در توازن ثروت و رفع فقر تحقق می یابد. بر این اساس، سیاستهایی باید اتخاذ شود تا از منافع جامعه حفاظت کرده، حاکمیت که باید از شایستگان باشد به نظارت پرداخته و اجازه رانتخواری و  به تعبیر روایات، خوردن طبقات پایین تر جامعه توسط اقویا را نمی دهد. 
🔹 تمرکز و انباشت ثروت در گروههای ممتاز جامعه موجب نفوذ در قدرت شده و چنانچه امیرالمومنین فرمود "هر کس مالش بسیار گشت ریاست می یابد " بنابراین با نفوذ در قدرت و بده - بستان با مقامات، ثروت خود را بیشتر و بیشتر می کند. بدین جهت از نشانه های جامعه عادلانه، توزیع عادلانه ثروت و درآمد و رفع فقر است. 
🔹 عدالت اقتصادی بدون عدالت اجتماعی و سیاسی تحقق پذیر نیست. مظاهر عدالت اجتماعی را می توان در چهار شاخصِ حقوق برابر، برابری در پیشگاه قانون، فرصتهای برابر و وظایف برابر بیان کرد. 
🔹 حقوق برابر بیان می کند که همه آحاد جامعه حق داشتن شغل مناسب و برخورداری از خدمات اجتماعی و آزادی بیان را دارند. برابری در پیشگاه قانون را با روایتی میتوان بیان کرد. زنی متعلق به قبیله ای بزرگ و فرزند شخصی بزرگ مرتکب خطای دزدی شد. پیامبر، حکم به مجازاتش داد. برخی به وساطت جهت چشم پوشی آمدند اما پیامبر فرمود " امتهای پیشین به همین دلیل که قانون را در مورد طبقات پایین اجرا می کردند و از خطای بزرگان می گذشتند، نابود شدند. قسم به خدا که اگر دخترم فاطمه نیز چنین می کرد، حکم را اجرا می کردم" تبعیض در اعمال قانون باعث کاهش شدید اعتماد مردم و سرمایه اجتماعی شده، حکومتها را بی پشتوانه و از درون تهی می کند. 
🔹 سومین شاخص عدالت اجتماعی، فرصتهای برابر است. امکان دستیابی به آموزش، شغل شرافتمندانه، خدمات اجتماعی و تسهیلات مواردی از این نمونه اند. یکی از مصادیق مهم فرصتهای برابر، فرصت برابر در کسب مناصب است. موقعیت های حکومت باید به شایسته ترین ها سپرده شود. گذاردن فیلترهایی تحت هر عنوان که فرصت را از شایستگان می گیرد، موجب تباهی حکومت و زندگی مردم  خواهد شد. تنها ضوابطی باید تعیین گردد که لازمه آن پست است. 
🔹 چهارمین شاخص عدالت اجتماعی،  وظایف برابر است. همه کسانی که توانایی پرداخت مالیات دارند و در شرایط یکسانی قرار دارند باید یک گونه مالیات دهند و کسانی که در موقعیت های نابرابر ثروت و درآمد قرار دارند نیز متفاوت و کسانی که از امکانات دولتی بیشتر استفاده می کنند بیشتر باید مالیات دهند. 
🔹 سومین نیاز اساس جوامع، رفاه است. اگر امنیت و عدالت شکل گیرد، رفاه حاصل خواهد شد. 
🔹 امام صادق فرمود: سه چیز است که همه مردم به آن نیازمندند؛ امنیت، عدالت و رفاه.
با این تبیین، معیارهای ارزیابی موفقیت یک حکومت را امام صادق به روشنی بیان کردند. حکومتی موفق است که بتواند این سه را در جامعه محقق کند. طرح  هدف و آرمان دیگری، پس از تحقق امنیت و عدالت و رفاه معنا خواهد داشت. زیرا جامعه منهای امنیت، عدالت و رفاه؛ فاقد فرهنگی پیشرو، دینی متعالی و حکومتی قدرتمند در عرصه جهانی است.